پرسش عاشورایی ۴
ریشه‌های ماندگاری عاشورا در چیست؟
#پاسخ:
پاسخ این مسئله را باید در مسیر اهداف راهبردی عاشورا جست که در ادامه به آن ها اشاره می شود:
۱) یکی از اهداف راهبردی عاشورا روشن شدن مرز حق و باطل بود.
این هدف را می توان در مسئله اصلاح امت ریشه یابی کرد. منظور از اصلاح امت، اصلاح امت آن زمان نبود بلکه در آن زمان حق و باطل آنقدر در آمیخته بودند که مرز مشخصی بین این دو نبود. باطل در بسیاری موارد نه با ظاهر حق که با ظاهر باطل جای حق را گرفته بود در واقع باطل به عنوان حق شناخته می شد و حق نیز به عنوان باطل!
این از بین رفتن مرز حق و باطل آنچنان برای آینده دین و امت خطرناک بود که چاره ای جز اصلاح نمانده بود! منظور از اصلاح دین و امت هم در همین مختصات می گنجد که قیام عاشورا با مشخص کردن حق به جای خود و باطل به جای خود توانست این مرزبندی را آشکار کند و بدین شکل در آینده امت و دین مانا شود.
یکی از دلایل عمده قیام های پس از عاشورا در خونخواهی شهدا همین است که پس از عاشورا مرز حق و باطل روشن شد.
۲) از دیگر اهداف راهبردیِ قیام عاشورا طراحی الگوی عزتمندی برای مردم و دین بود، قیام عاشورا توانست با ایستادن در برابر زور فراگیر حاکم ظالمی که بر مردم ذلت و تحقیر روا می داشت و جایگاه مردم را در اجتماع و حکمرانی از صد به منفی رسانده بود یک الگو و مدل اعتراضی عزتمندانه طراحی کند که در طول تاریخ بی نظیر است.
گرایش فطری انسان ها به عزتمندی از طرفی و جایگاه عزتمندانه انسان ها در هندسه اجتماعی، فردی و سیاسی دین از سویی دیگر موجب آن گشته که در طول تاریخ و آینده مدل عزت عاشورا همیشه مورد استقبال و تحسین قرار گیرد.
۳) انسان موجودی پیچیده و چند بعدی است و لذا هر راهی که انسان را تک بعدی بسنجد و راهبری کند نه به موفقیت می رسد نه تداوم می یابد! مثلا اگر حکومت فقط به جنبه نظامی توجه کند و یا فقط جنبه فرهنگی یا اقتصادی راببیند، این یکی از عوامل سقوط حکومت ها بوده!
قیام عاشورا با توجه به همین مهم با شناخت ابعاد گونانون انسان ها به همه جوانب انسانی احترام می گذارد. همانقدر که این قیام، ادله عقلانی دارد همانقدر هم پر از توجه به احساس انسان هاست و اساسا حضور امام حسین علیه السلام با خانواده و زنان اهل بیت(ع) از همین زاویه دید است!
همانقدر که عاشورا به جنبه آزادی انسان احترام می گذارد همان مقدار به پیروی از امامِ امت توجه دارد.
همانقدر که جنبه نظامی را توجه می کند جوانب عاطفی را هم می بیند.
می توان تمام ابعاد انسانی را در عاشورا دید و از عوامل زیبایی عاشورا نیز همین است که تمام ابعاد مورد نیاز انسان را دیده و به آنها احترام می گذارد و از این بابت چنین قیامی برای انسان ها جذاب و قابل احترام است و این مهم به ماندگاری عاشورا یاری رسانده.
۴) محبت و علاقه کارها را چنان پیش می برد که هیچ ابزار دیگری نمی تواند!
بسیاری از حکام مسلمان در ساختار سیاسی استبدادی با ظاهری دینی کوشیده اند تا مردم را در مسیرشان، همراه خود کنند! اما در عاشورا چنین جبری دیده نمی شود بلکه آزادی کامل را برای مردم در نظر گرفته!
یعنی از همان ابتدای قیام اصل از اختیار و علاقه خکدخواسته مردم بودهحتی اگر کمتر از صد نفر در قیام بمانند باز امام ع دست از همراهی با اصل علاقه و محبت و اختیار بر نداشته است.
از اهداف راهبردی قیام عاشورا همین بازگشت به رابطه متقابل قلبی و آزادانه بوده که تحقق یافته و پس از عاشورا نیز تداوم یافته.
عاشورا کاری کرد که مردم با علاقه و اختیار خود در مسیر همراهی قرار گیرند و از عوامل مانایی عاشورا نیز همین حرکت با ضمانت علاقه و محبت آزادنه و اختیاری است.
۵) وقتی امام سخن از اصلاح دین می کند یکی از مفاهیم اصلاح در دین این است که مسلمانان از اهداف و معیارهای الهی که در سازمان دین از مردم خواسته شده خارج شده اند و لذا از اهداف اصلی قیام عاشورا بازگشت جامعه به مسیری است معیارهای الهی در آن زنده شوند و اینچنین است که خداوند نیز از چنین مسیری به روشنی حمایت خواهد کرد.
۶)در کنار تمام اهداف راهبردی قیام عاشورا، از دلایل عمده مانایی عاشورا در طول تاریخ قطعا خواست و اراده الهی بوده، همانطور که خداوند در خلقت نظام هستی احسن ترین حالت ممکن را اراده کرده همانطور در قیام عاشورا مانایی را اراده کرده و این را در قالب می توان تحلیل کرد.
#دکتر_محسن_دیناروند
جالب بود. ممنون از شما.