ضرورت نفی انحصارگرابی!
به یک خانه فکر کنید با حیاطی بزرگ که درختهای متفاوتی در آن کاشته شده! درخت سیب، انار، انجیر، هلو، لیمو و...یکی از جلوه های زیباییِ حیاطی اینچنین برای این است که تفاوتها در یک محل جمع هستند بطوری که ما میتوانیم با هم زیبایی های هر درخت را درک کنیم.
اگر در باغی فقط انار باشد ما فقط قادر به درک زیبایی اناریم و دیگر نمیتوانیم از سیب یا هلو و...بهره ببریم! علاوه بر زیبایی،این تنوع درخت موجب تنوع محصول است و این تنوع موجب منفعت بیشتر هم هست که میتواند از میوه های گوناگون بچشد!
زندگی ما آدمها هم همین است؛مثل حیاطی بزرگ که یا میتوان در آن درختهای متنوع کاشت و از منافع آن بهره برد و یا میتوان به کاشت یک نوع درخت بسنده کرد و خود را از فواید سایر درختان محروم ساخت.
ما فکر میکنیم اگر در یک خانواده و یک جامعه هستیم حتما باید مثل هم باشیم، چه در فکر و چه در عمل! مثل باغی تک محصول! و از همین رو چون قادر به پذیرش رنگ دیگران نیستیم در تلاشیم دیگران را با خویش همرنگ کنیم.
در راس خطاها،این نگرش محصورگرایانه برای یک خانواده یا جامعه ویرانگر است چرا که آدمها با وجود فطرت ثابت،در زیست اجتماعی و محیطی متفاوتند و لازم دارند که خود را بروز دهند هر کسی به رنگ خودش،نه رنگ دیگری!
اگر جریان به این سمت برود که آدمها دچار منع بروز خود شوند!چه این منع از سمت خود باشد یا از سمت دیگران!یک نتیجه دارد و آن سرکوب اوست که موجب فروپاشی رابطه هاست چه در خانواده و چه در جامعه یا هر جمع دیگر!و رابطه که نباشد نه خانواده هست و نه جامعه!
ما آدمها با همه شباهتهایی که داریم تفاوتهای انحصاری هم داریم که باید بروز یابند و به آنها احترام بگذاریم!در واقع هر جمعی که مدعای جمع بودن میکند در یک سطح باید به وجوه مشترک خویش پایبند و وفادار باشد و در سطحی دیگر باید به تفاوتها احترام بگذارد!البته اگر ماندگاری و توسعه بخواهد نه فروپاشی را!
وجود تفاوت بین اعضای یک خانواده یا جامعه به فروپاشی آن نمی انجامد، اگر دو نکته را در نظر بگیرند؛اول وفاداری و تقویت اشتراکات و دوم احترام گذاشتن در تفاوتها به هم!
برای درک ساده تر موضوع میتوان از مثال تیم فوتبال استفاده کنیم.یک تیم یک سری چیزهای ثابت و مشترک دارد که هویت تیم را مشخص میکنند مثل لباس هم رنگ و هماهنگ،تلاش مشترک برای برد،پیروی از یک کادر فنی و ...اما همان تیم در درونش دارای یکسری تفاوتهاست! مثلا یکی مدافع است یکی دروازه بان، یکی هافبک است و دیگری مهاجم! سطح کیفی بازیکنان هم متفاوت است؛با این حال همه در عین این تفاوتهایشان برای یک تیم بازی میکنند و برنده نهایی تیمی است که هر بازیکن به وظایفش درست عمل کرده باشد در واقع تیمی که در عین هماهنگی گروهی به تفاوتهای فردی بازیکنانش احترام بگذارد میبرد و این دو اصل برای برتری در هر کار جمعی لازم است مثلا معلمی موفق خواهد شد که در عین یاد دادان اشتراکات علمی به فراگیران،تفاوتهای فردی ایشان را ببیند و احترام نماید!
هرچقدر در یک تیم خنده دار و نامعقول است که مربی از همه بخواهد دفاع کنند یا حمله کنند!در یک خانواده و جامعه هم خنده دار است که همه را وادار به پذیرش یک نقش کنیم و نادیده بگیریم تفاوتها را!
امر مهم،احترام به تفاوتها در خانواده و جامعه است در عین تلاش برای توسعه اشتراکات آنها؛
این احترامهاست که تک تک اعضای خانواده و جامعه را زنده نگاه میدارد و حس مفید بودن و هم خانواده بودن و هم جامعه بودن را به آنها القا میکند.اینکه فردی در این خانواده و جامعه دیده شود و مفید جلوه کند خیلی مهم است برای حفظ و پیشرفت یک خانواده و جامعه!
در حوزه دین؛که دینداران با هم یک جامعه را تشکیل میدهند،در تفاوتها و اختلافات باید همین احترام گذاشتنها باشد البته با تاکید و مراعات بیشتر!
جامعه دینی دارای یک هویت واحد است که مبتنی بر آن، افراد جامعه در جهت حرکت به سمت اصول اعتقادی، اخلاقی و عبادی گام بر می دارند که به راستی راه یکی است:اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ. اما بحث بر سر وحدت جامعه اسلامی است در دایره ای بزرگتر!
یک خطای بزرگ در یک جامعه دینی این است که به واسطه اهمیت اشتراکات،هرگونه اختلاف را نمیپذیریم و دعوا سر به کرسی نشاندن حرف خویشتن است و چون تحقق این امر امکانپذیر نیست به پراکندگی امت اسلامی می انجامد به گونه ای که اختلاف به هویت مسلمانی امان هم کشیده شده!این در حالی است که ما در چنین جایگاهی نباید باشیم که خداوند خود عهده دار این مهم است؛قُلْ کُلٌّ یَعْمَلُ عَلَىٰ شَاکِلَتِهِ فَرَبُّکُمْ أَعْلَمُ بِمَنْ هُوَ أَهْدَىٰ سَبِیلًا
همین نگرش انحصارگرا باعث شده جامعه اسلامی که ضروری است به عنوان یک جامعه واحد،مسلمانان را گرد هم جمع و قدرتش را به رخ جهان بکشد،از پس این کار برنیاید و محصول این جداییها را میتوان در دخالتهای دول غرب و شرق و متاسفانه سلطه بر کشورهای اسلامی دید.
